Η έννοια της ελευθερίας

Η έννοια της ελευθερίας είναι δύσκολο να γίνει αντιληπτή με τις αισθήσεις μας. Αντιλαμβανόμαστε συνήθως μια σχετική, υποκειμενική για τον καθένα μας έννοια, στο καθρέφτισμα της αντικειμενικά αληθινής έννοιάς της, η οποία δύσκολα περιγράφεται με λόγια. Η αντικειμενική αληθινή έννοια της ελευθερίας κρύβεται βαθιά μέσα μας.
Αυτοί που την βρήκαν, που την κατανόησαν και την αποκωδικοποίησαν, την έκαναν νόημά τους, την έβαλαν πάνω απ’ την ζωή τους. Κι έζησαν από τότε χωρίς πάθη, λεύτεροι. Και την αποκωδικοποίησαν. Άλλοι προσπάθησαν να δώσουν κωδικούς περιγραφής με λόγια, λόγια ποιητικά, βαθιά και λογοτεχνικά. Άλλοι με μουσική, με μελωδίες με νότες. Άλλοι με τις τέχνες, τους πίνακες, τα γλυπτά. Άλλοι με την ίδια τους τη ζωή, ίσως δεν είχαν άλλο κωδικό να την περιγράψουν. Δεν είχαν άλλο παράδειγμα να μας δώσουν…
Γι’ αυτό τους τιμάμε οι υστερινοί, τους διδάσκουμε στα σχολειά μας, θαυμάζουμε τα έργα τους στα μουσεία, τιμάμε την μνήμη των ηρώων μας. Πόσο τους καταλαβαίνουμε; Πόσο τους καταλάβαμε; Η κατανόηση της αποκωδικοποίησης αυτής είναι πάλι υποκειμενική για τον καθένα μας. Σαν κοινός θνητός, περαστικός, θά 'θελα να δώσω τη δική μου ερμηνεία, τα δικά μου παραδείγματα...
Θα ήθελα να δώσω πολλά παραδείγματα, κι όντας θεωρητικός, συνήθως μακρηγορώ…
Γι’ αυτό θα μιλήσω για τον Ν. Καζαντζάκη. Στο μέλλον στοχεύω να αναφέρω κι άλλα παραδείγματα, από άλλους μεγάλους άνδρες.
Κατά τον Καζαντζάκη ο άνθρωπος που ζει με τον φόβο, αυτός που έχει φοβίες δεν είναι ελεύθερος. Αυτό μπορεί εύκολα να γίνει κατανοητό. Κάναμε και κάνουμε πολλά πράγματα από φόβο. Φόβο να μην μας κατακρίνουν, φόβο για το άγνωστο, φόβο που μας δημιουργούν διάφορες απειλές κτλ.
Στη συνέχεια όμως αυτό που δεν γίνεται εύκολα κατανοητό, είναι η ελπίδα. Εάν ελπίζεις λέει ο μεγάλος λόγιος δεν είσαι ελεύθερος. Εάν μας τάξουν κάτι το οποίο θέλουμε, με αντάλλαγμα να κάνουμε κάτι που δεν μας εκφράζει, που μας πνίγει, που μας λιώνει αλλά με την ελπίδα του ανταλλάγματος που μας υποσχέθηκαν το κάνουμε, είμαστε ελεύθεροι; Όταν ο δάσκαλος λέει στο παιδί αν δεν είσαι έτσι κι έτσι, δεν θα γίνεις αυτό που θέλεις να γίνεις. Όταν συμμορφώνεται το παιδί, με την ελπίδα ότι έτσι θα κάνει τα όνειρά του πραγματικότητα, θα γίνει το κάτι που ήλπιζε να γίνει, είναι ελεύθερο; Θα ανακαλύψει έτσι τα ταλέντα του, το είναι του; Αν μου πει το αφεντικό μου στη δουλειά, ξέρεις να κάνεις έτσι κι έτσι και μπορεί να πάρεις προαγωγή σε κανένα-δυο χρόνια. Θα έχω ελεύθερη συμπεριφορά αν το κάνω; Θα είμαι εγώ; Θα είμαι ελεύθερος;
Όταν ελπίζουμε να πάμε οι πρόσφυγες στα σπίτια μας, όταν ελπίζουμε στη δικαιοσύνη, όταν ελπίζουμε δεν είμαστε σκλάβοι μέσα στην ελπίδα μας;
Όταν σβήσει η ελπίδα τι γίνεται; Γιατί και η ελπίδα είναι υποκειμενική, διαφέρει στον καθένα μας.
Γι αυτό κι εγώ λοιπόν θέλω να διαβώ αυτό το πέρασμα τούτης της ζωής λεύτερος…
Δεν θέλω να φοβάμαι τίποτα, δεν θέλω να ελπίζω σε τίποτα, Θέλω να είμαι λεύτερος…
Μπορώ;